Çankırı hakkında herşey Çankırı şehir tanıtımı

[EfekentliS.Moderatör]

KONUM

Orta Anadolu'nun kuzeyinde, Kızılırmak ile Batı Karadeniz ana havzaları
arasında yer alan Çankırı, 40° 30' ve 41º kuzey enlemleri ile 32° 30'
ve 34º doğu boylamları arasında yer almaktadır. İlin komşuları batıda
Bolu, kuzeybatıda Karabük, kuzeyde Kastamonu, doğuda Çorum ve güneyde
Ankara ile Kırıkkale'dir. Denizden yüksekliği 723 metre olup, ülke
topraklarının %o 94'lük bölümünü oluşturan toplam 7 388 Km²'lik bir
alana sahiptir.



COĞRAFİ YAPI

a) Dağlar : Çankırı topraklarının yaklaşık % 60'ı dağlar ve yüksek
tepelerden oluşmaktadır. İlin kuzey sınırındaki dağlar, aynı zamanda en
yüksek kesimini teşkil etmektedir. Kuzey Anadolu dağlarının ikinci
sırasındaki Ilgaz Dağları, doğu-batı düzleminde uzanmaktadır. En yüksek
noktası 2587 metre olan söz konusu dağ sırasının üzerinde Küçükhacet
Tepesi (2546 Mt.), Büyükhacet Tepesi (2587 Mt.), Kulpi (1980 Mt.),
Bulancak (1935 Mt.), Altunsivrisi (1934 Mt.) ve Kocadağ (1763 Mt.)
bulunmaktadır. Aynı zamanda Çankırı ve Kastamonu arasındaki doğal
sınırı il sınırına dönüştüren Ilgaz Dağları, Kurşunlu civarında Sofra
Sırtları ve Çerkeş yöresinde Doğu ve Çamlıca olmak üzere iki kola
ayrılmaktadır.



Ilgaz Dağları'nın güneyinde ise Çorum ile Kastamonu/Tosya sınırından
başlayarak batıya doğru yönelen Erikli, Sarıkaya, Karakaya, Ilısılık,
Yapraklı, Doğdu, Taşyakası, Batıbeli ve Dumanlı Dağları, yaklaşık 2000
Mt. yüksekliğe uzanan yeni bir sıra oluşturur.



Bu sıraların daha güneyinde kalan bölgede de Çerkeş-Gerede ve
Kızılcahamam sınırı boyunca bir diğer dağ sırası uzanır. Bu sırada Çit,
Karataş, Işık, Elden, Aydos, Eldivan ve Bozkır Dağları yer almaktadır.
İlin kuzeybatısında ise Karabük ve Bolu ile doğal sınırı oluşturan
Hodalca, Elaman ve Eğriova Dağları yer almaktadır. Kent merkezi
civarında yer alan Hıdırlık Kaşı, Meryemana Tepesi ile Sarıdağ ise
güneybatı düzleminde uzanan diğer büyüklü küçüklü tepelerle birlikte,
ileride Taşyakası, Dumanlı ve Aydos Dağlarını oluşturarak devam
etmektedir.



b) Ovalar : Çankırı'da Kızılırmak Havzası dışında kayda değer önemli
ovalar yoktur. Ne var ki bu havzanın da sularının tuzlu olması
sulanabilen tarım arazisinin sınırlı olmasına sebep olmaktadır. İldeki
ovalar başlıca beş başlıkta incelenebilir: 1. Kızılırmak Havzası
Ovaları : Bölgenin coğrafi konumuna göre oldukça geniş olan havzanın
Çankırı topraklarındakalan bölümü yaklaşık 30 Km. uzunluğundadır.
Havzada batı-doğu doğrultusunda uzanan geniş ova ile bu ovanın kolları,
bölgenin en büyük akarsuyu olan Kızılırmak'la birleşen çeşitli çay ve
derelerin yatakları boyunca , kuzeye doğru yaklaşık 25 Km.
uzanmaktadır. Bu ovalarda her türlü tarıma uygun alüvyonlu topraklar
bulunmaktadır.



2. Devrez Çayı Çevresindeki Ovalar : Söz konusu ovalar Kurşunlu'nun
güneyinden başlayıp Devrez Çayı boyunca uzanarak Ilgaz İlçesi
çevresinde genişleyen ovalardır. Ilgaz'a kadar yaklaşık 2 Km.lik dar
bir şerit çizen ovalar, buradan itibaren genişlemeye başlar. Devrez
Çayı'nın suladığı bu ovalarda da her türlü tarıma uygun alüvyonlu
topraklar bulunmaktadır.



3. Tatlıçay Çevresindeki Ovalar : Bu bölgedeki ovalar Tatlıçay ve
Korgun Çayı'nın birleşme noktasında olup, söz konusu çay sularının
tuzlu olması sebebiyle tarıma yönelik sulama yapılmamaktadır.



4. Orta İlçesindeki Ova : İlçe dahilinde bulunan ve doğudan batıya
doğru uzanan ova 15 Km. uzunluğunda ve yaklaşık 2 Km. genişliğindedir.



5. Çerkeş Ovası : Oldukça küçük sayılabilecek ova alüvyonlu topraklarla kaplıdır.



c) Yaylalar : Dağların hakim olduğu İl arazisinde "Yayla" tanımına
uygun arazilerin sayısı pek fazla değildir. Genel arazinin yaklaşık %
2,5-3'ünü oluşturan bu yaylalar ise Ilgaz Dağları üzerinde bulunan
Mülayim ve Karapınar Yaylaları, Yapraklı Yaylası ile Taşyakası, Aydos
ve Dumanlı Dağları üçgeninde bulunan Sanı Yaylası ile Eldivan, Aydos,
Karapazar ve Aliözü Yaylalarıdır. Yaylaların bitki örtüsü ve ekolojik
yapıları, özellikle dağ turizmi ile tracking sporu için son derece
uygundur.



d) Akarsular: İl sınırları içindeki akarsuların en büyüğü, aynı zamanda
ülkemizin en uzun nehri olan Kızılırmak'tır. Kara ikliminin tüm
özelliklerinin görüldüğü ilde, akarsuların akış miktarlarında
meteorolojik değişimlere paralel olarak düzensizlikler görülmekte,
yazları bazı sularda azalma görülürken, irili ufaklı dere ve çayların
tamamen kuruduğu görülmektedir. Bu durumun tersine ilk ve sonbaharda
ise dere ve çaylarda su miktarının artarak normal ortalamaların üzerine
çıktığı gözlemlenmektedir. Eskiden ciddi can ve mal kayıplarına yol
açan taşkınların, son yıllarda alınan önlemler sayesinde tehlike
oluşturmadığı bilinmektedir. Çankırı İli sınırları içerisinde bulunan
akarsuların en önemlisi Kızılırmak'tır. 85.00 m³/sn'lik debisi olan
nehrin yaklaşık 30 Km.lik bölümü Çankırı sınırları içinde kalmakta ve
geçtiği bölgedeki tarımsal araziyi sulamaktadır.



Ankara'nın Kızılcahamam ilçesinden doğarak Orta, Kurşunlu ve Ilgaz'ın
topraklarını sulayan Devrez Çayı ise 211 Km. uzunluğunda ve 8.9
m³/sn.lik debiye sahiptir. Önemli bir kolu da kent merkezinden geçen
Tatlıçay (Acıçayla birleşerek) 96 Km. uzunluğunda olup sularının tuzlu
olmasından dolayı yararlanılan bir akarsu değildir. Terme Çayı ya da
kaynağındaki ismiyle Şabanözü Çayı, Çankırı-Ankara sınırını çizdikten
sonra Acıçay'la birleşir. Gerek bulunduğu konum, gerekse akışı
açısından sulamaya ve tarıma uygun olan Uluçay, Kurşunlu ve Çerkeş'ten
gelen küçük çaylarla beslenmektedir. Oldukça hızlı akışı olan ve
Uluçay'la birleşen Melan (Soğanlı) Çayı ise ilerleyen kesimlerinde
Filyos ırmağına karışmaktadır.



e) Göller : Çankırı sınırları içinde önemli büyüklükte göl
bulunmamaktadır. Küçük ve orta ölçekli göller ise kışın su toplayan,
yazın ise kuruyan göllerdir. İl sınırları içerisinde; Kamış, Hacılar,
Uzun, Bozyaka, Yayla, Hasır, Dumanlı, Pazar, Büyük, Dipsiz, Çöp,
Bakkal, Gül, Sülük, Kadıgil isimlerinde göller bulunmaktadır.
Çankırı'da tarım ve hayvancılığa yönelik olarak yapılmış bulunan
Eldivan-Seydi, Karadere, Saray, Şabanözü Göleti, Mart, Karaören,
Kurşunlu-Dumalı, Korgun-Maruf, Yapraklı-Gürgenlik gibi göletler
bulunmaktadır Çankırı'da ayrıca 53 milyon m³ hacminde ve net 6.200
Hektar alanı sulayabilen Güldürcek Barajı bulunmaktadır.



İKLİM BİTKİ ÖRTÜSÜ ve YABAN HAYATI



Karadeniz iklim kuşağından İç Anadolu Bölgesine özgü kara iklimine
geçiş kuşağında yer almasına rağmen Çankırı'da genellikle İç Anadolu'ya
özgü iklim hüküm sürmektedir. Merkez, Ilgaz ve Yapraklı İlçelerinde
kışlar serin, yazlar ılık geçmektedir. Çerkeş İlçesinde ise kışlar
soğuk, yazlar serin geçer. İlin en fazla yağış alan ilçesi
Yapraklı'dır. Hemen hemen her mevsim yağışın görüldüğü ilde ortalama
yıllık yağış miktarı 392-538 (Kg/m²) arasında değişmektedir.



Güneye doğru inildikçe bitki örtüsünde değişim ve zayıflama
gözlemlenir. Yapılan son araştırmalarda yaklaşık 2-3 yüzyıl öncesine
değin il topraklarının kimi tuzlu bölgeleri hariç olmak üzere
ormanlarla kaplı olduğu belirlenmiştir. Ne var ki genellikle tarla
açmak maksadıyla yapılan bilinçsiz kesimler, hayvan otlatmada
ormanlardan yararlanılmak istenmesi, müdahale imkanı olmayan orman
yangınları ve iklim değişiklikleri yüzünden bu ormanların büyük bir
bölümü yok olmuştur.



İlin bütün bu tahribattan sonra geriye kalan ormanları başta Ilgaz
İlçesi olmak üzere Elaman, Eğirova, Ovacık, Düvenlik, Ilısılık,
Yapraklı, Sarıkaya, Karakaya ve Erikli Dağları ve çevresindedir. İldeki
bitki örtüsünün üst florasını oluşturan iğne yapraklı ağaçlar,
özellikle de karaçam, sarıçam, ardıç, meşe, ladin ve köknar gibi orman
ağaçlarıyla ahlat ve kızılcık ağaçlarıdır. Bitki örtüsünün alt
florasında ise hububat, yemlik ve yemeklik baklagiller ile ayrıkotu,
devedikeni ve yumak gibi bitkiler bulunmaktadır. Ayrıca akarsular
boyunca söğüt ve kavak ağaçları ile zengin meyve bahçelerine de
rastlanmaktadır.



ÇANKIRI'DA ORMAN ALANLARI



İşletme Müdürlüğünün adı Normal Koru(hektar) Bozuk Koru (hektar) Bozuk Baltalık (hektar) Orman Alanı (hektar)

Çankırı Orman İşl. Müd. 31.173

31.421

-

62.594

Ilgaz Orman İşl. Müd. 18.212

8.160

5.693

32.065



Çerkeş Orman İşl. Müd. 31.438

35.338

-

66.776



İl Toplamı 80.823

74.919

5.693

161.435



İlde rastlanan başlıca av hayvanları kurt, tilki, tavşan ve sincaptır.
Çay ve derelerle göletlerde sazan, alabalık gibi tatlı su balığı
türleri görülmektedir. Uzun yıllar düzenli olarak mücadele edilemediği
için sayılarında oldukça artış görülen yaban domuzları ile son yıllarda
yapılan etkin mücadeleler sonucu, tarım ürünlerine zarar veren bu
hayvan türünde belirli bir azalma sağlanmıştır.



JEOLOJİK YAPI ve TOPRAKLAR



a) Jeolojik Yapı : Çankırı İl Merkezinin bulunduğu bölge 3.Jeolojik
zamanda meydana gelmiş Oligoseniosen yaştaki jipsli (alçıtaşı)
serilerden oluşmuştur. Bu seri kuzeydoğuda Yapraklı İlçesi, güneydoğuda
Kızılırmak, güneyde Ankara il sınırı, güneybatıda Eldivan ilçesinin
sınırladığı geniş bir alana yayılmıştır. Değişik taşlı tortulların yer
aldığı yörede püskürük ve başkalaşım kayaçları da görülür. Dumanlıdağ,
Kurşunlu, Ilgaz ve Çubuk bölgelerini içine alan Galatya Masifi,
mezozoik yaştadır. Genellikle andezit bileşiminde lav, tüf ve
kongomeralardan oluşur. Andezit püskürmeleri asıl olarak miyosende, bir
bölümü de pliyosende oluşmuştur. Galatya Masifi'nin lav ve tüfleri,
Ilgaz-Kurşunlu neojen havzasındaki, miyosen tabakaları arasındaki
boşlukları doldurur. Aynı masif içerisinde bulunan Orta İlçesi
toprakları, çakıl, kum ve kil gibi akarsu tortuları ile örtülmüştür.

Batıda Çerkeş'ten başlayarak Kurşunlu ve Ilgaz'a dek süren alanlarda,
alt tabakaları tüflü ve marnlı neojen serisi vardır. Aynı seri Şabanözü
İlçesi'nin güneyini de kaplar. Bu oluşumun üst kesimleri kumlu ve
killidir.

Ilgaz İlçesi'nin kuzeybatısındaki Ödemiş Köyü yöresi ile Yapraklı
İlçesi'nden Ankara il sınırına dek olan alanlarda mezozoik yaştaki
seriler uzanır. Bu oluşumun içerisinde ince taneli kalkerler, denizaltı
lavları ve serpantin kayaçları birleşerek bir "Jeolojik Birim"
oluştururlar.

Ilgaz İlçesi'nin kuzeybatısından başlayan üst kretase, yer yer mezozoik
yaştaki oluşumlarla kesildikten sonra yerini Karabük İline bağlı
Eskipazar İlçesi'nin doğusuna dek olan kesimde flişlerine bırakır.
Kalın ve sürekli seriler durumundaki kretase flişleri, kumlu ve killi
şistler ve kalkerlerden oluşmuştur. Ilgaz İlçesi'nin kuzeydoğusu ve
doğusu ise, metamorfik kayaçların yayılım alanlarıdır. Bu kayaçlar
genellikle paleozoik, kretase ya da jura yaşlı oluşumlardır.



b) Topraklar : Ağırlıklı olarak çıplak dağlar ve platolarla kaplı olan
il toprakları şiddetli erozyon tehdidi altındadır. Bu yüzden tarım
yapılamayan araziler otlak olarak kullanılmaktadır. Engebeli ve eğimli
arazilerde ise sekileme yöntemiyle şeritsel tarım yapılabilmektedir.
Çankırı ili sınırları içerisinde alüvyal, kolüvyal, kestane renkli,
kahverengi orman ve kireçsiz kahverengi orman toprakları olmak üzere
toplam altı tür toprak bulunmaktadır

[EfekentliS.Moderatör]

Orjinal Boyutunda Açmak İçin ( 2160x1440 ve 263KB ) Buraya Tıklayın