Burdur hakkında herşey Burdur şehir tanıtımı

[EfekentliS.Moderatör]

TARİHÇE
İlin Tarih Öncesi Çağları


İlimizin tarihi; Neolotik Çağa kadar
inmektedir1957-1960 yılları arasında ProfJMellaart tarafından
Hacılar’da yapılan kazılarda Neolitik kültürün bütün ayrıntılarını
ortaya çıkarmıştır Bu bulgular MÖ7000 yıllarına inmektedir Yine
1978-1988 yılları arasında Kuruçay Höyükte ve 1989-1992 yılları
arasında Bucak Höyücek Höyükte ProfDrRefik DURU tarafından yapılan
kazılarda da Neolitik çağın kültürüne rastlanılmıştır Bu çağın en
önemli özelliği: İnsanların,hayvanları evcilleştirmesi,çanak-çömlek
yapımını öğrenmiş bulunmasıdır Anadolu’nun ilk heykelcikleri olarak
bilinen ANA İLAHE’yi temsil eden pişmiş toprak figürünler ve süs
eşyaları Neolitik Çağda Hacıların en önemli eserleridir

Kalkolitik Çağ; Neolitik çağdan sonra gelen
M:Ö5400-3000 yılları arasındaki çağdır Bu çağda taş,kemik ve ağaç
aletlerin yanısıra,madenin de kullanılmaya başlamış olması en önemli
özelliğidir Kuruçay Höyükte bulunan madeni keskiler,ok uçları gibi
aletler çağın özelliğini yansıtırlar Ayrıca Uğurlu Höyük,Kızılkaya
Höyük,Karamanlı Çamur Höyük,Tefenni Beyköy Höyükte bu çağı destekleyen
malzemeler elde edilmiştirMÖ 3000-2000 yılları arasına tarihlenen Eski
Tunç Çağında,medeniyet daha gelişmiş,taş aletlerin yerini tunçtan
yapılan aletler almıştır Çağın özelliklerini yansıtan bir başka grup
da,pişmiş toprak ve mermerden yapılmış keman tipi idollerdir İlimizde
Yassıgüme Höyük,Burdur Höyük,İncirdere Höyük,Tepecik Höyük gibi
yerleşim yerlerinde eski tunç çağı malzemesi yaygın olarak tespit
edilmiştirİlimiz,Antik çağlarda bugünkü sınırları ile Isparta ve
Antalya illerini de içine alan antik PİSİDİA bölgesinde kalmaktadır Bu
bölge Pers döneminin ortalarına kadar karanlıkta kalmış,henüz
aydınlatılamamıştır Bölge, MÖ 2000 yıllarında ARZAVA konfederasyonunun
siyasi merkezi olmuştur Bu durum M:Ö 1000 yılına kadar çeşitli
toplumların yerleşmesiyle devam ederMÖ 8yy’da Pisidia’nın batı bölgesi
Friglerin hakimiyetine girmiştir Yarışlı Gölü’ndeki yerleşim yerinde
Frig keramiklerinin bulunması bu tezi desteklemektedir MÖ 696-676 Frig
devletini yıkan Lidyalıların bölgeye hakim olduğunu görüyoruzMÖ 546
yılında Lidyalıları yenen Persler,bölgeyi ele geçirmişlerdir MÖ 334’te
Büyük İskender,Biga Çayı kenarında Persleri mağlup eder ve Anadolu’ya
yönelir Önce Bodrum,Milet ve Phaselis’i alır Daha sonra
Perge,Side,Aspendos’u alır ve MÖ333’te de Sagalassos ve Kremna’yı da
zapteder Büyük İskenderin MÖ 323 yılında ölümü,imparatorluğun
paylaşılmasına sebep olur

Bölgeye, MÖ 321 yılında komutan Antigonos hakim
olurFakat MÖ301 yılında İpsos Savaşında Selefkoslulara yenilince
ülkesini kaybeder Selefkoslardan sonra bölge,Bergama krallığına ve daha
sonra da Roma’ya bağlanır Bu durum,MS 395 yılına kadar devam eder Bu
yıl Roma İmparatorluğu ikiye bölünür;bölge Doğu Roma(Bizans) idaresine
girer Bu durum MS Xl yy sonlarına kadar devam eder ve bu tarihten
itibaren Türk hakimiyeti başlar Roma çağında Psidia’nın her tarafında
kesif bir yerleşme vardır Bir çok yeni şehir kurulmuş, eski merkezler
yeniden onarılmıştır


Burdur’un Türk Tarihi Dönemi


1071 Malazgirt Meydan Muharebesinden sonra ise
bölge; sırasıyla Selçuklular, Hamitoğulları ve Osmanlıların hakimiyeti
altına girmiştir

Anadolu’ya yayılan Oğuz boyları muhtemelen
1075’lerde o zaman Psidia diye adlandırılan bölgeye ve Burdur’a
yerleşmeye başladılar İlk yerleşim yerleri Şekerpınarı-Hamam bendi
mevkii olmuşturÇoğunluğu Kınalı aşiretinden olan Türkmenler, en az 2000
çadırdan meydana gelen bir toplulukla yerleşim yerleri kurmaya
başladılar Başlangıçta kendi başlarına hiçbir devlete bağlı olmadan ve
komşuları olan Bizanslılarla mücadele ederek varlıklarını sürdürdüler
Bu mücadelelerin en önemlisi Dinar yakınlarında Bizanslı Manüel
Kommenos komutasındaki orduyu yenmeleridir

Bilhassa Haçlı Seferleri döneminde Selçuklu
Hükümdarı IMesut ve II Kılıçarslan'ın Erle ovasında bu orduyu yenilgiye
uğratması Selçuklu Hakimiyetini bu bölgede kolaylaştırdı Selçuklu
Hükümdarı II İzzeddin Kılıçarslan Denizli, Uluborlu, Burdur ve
Antalya'ya kadar olan bölgeyi ve Türkmen aşiretlerini idaresi altına
aldı



Fakat Türkmen aşiretleri üzerinde tam bir
otorite sağlayamadıBölge; 1219 ve 1236 yıllarında tekrar I Keykavus ve
Alaaddin Keykubat tarafından alındı Böylece, bölge kesinlikle Selçuklu
hakimiyetine girmiş oldu 1257 yılında Selçuklu Devleti üç kardeş
arasında pay edildi Fakat II Alaaddin Keykubat ölünce, IIİzeddin ve IV
Rukneddin Kılıçarslan arasında paylaşıldıAma iki kardeş arasında çıkan
şavaşta Rukneddin yenildi ve Burdur kalesine hapsedildi1259 tarihinde
hapisten çıkarak Selçuklu tahtına oturdu Rukneddin Kılıçarslan hapis
dönemi olaylarının intikamını almaya başladı Bu yüzden huzursuzluk
arttı Bu arada Baba İlyas ve Baba İshak isyanları da devletin
otoritesini sarstı Ve nihayet Selçuklu Devleti 1303 yılında tamamen
ortadan kalktı

Bu otorite boşluğundan istifade eden Selçukluya
bağlı aşiret ve oymakların "Uç" Beyleri de kendi başlarına hükümet
kurmaya başladılar

Antalya ve Denizli'nin Türk hakimiyetine
girmesinden sonra akın akın gelen aşiret ve oymaklar, bilhassa Kayı,
Avşar, Bayındır, Büğdüz, Yazır, Yiva ve diğerlerinin toplamı 200 bin
çadıra ulaşmıştı Bu türkmen nüfusunun merkezi de Burdur olmuştur
Celaleddin Harzemşah'ın komutanlarından ve Yomut kabilesinden olan
Hamit Bey, Selçukluların döneminde Burdur ve Çığralı'ya kadar olan
bölgenin sınır beyiydi Selçuklunun yıkılma dönemine denk gelen
Hamitoğulları Beyliğinin esas kurucusu Hamit Bey'in torunu olan
Felekeddin Dündar Beydir Bir "Uç" beyi olan Dündar Bey, beyliğini
Burdur'da ilan ederek, beyliğini dedesinin adına hürmeten
"Hamitoğulları" olarak duyurdu Hamitoğullarının en parlak dönemi Dündar
Bey'in zamanıdır Beyliğin sınırları genişlemiş, Antalya, Gölhisar ve
Korkuteli beyliğe katılmıştır Burdur ili, dönemin en önemli merkezi
olmuştur Sanat, ticaret ve nakliye gelişmiştir




İlhanlılar Anadolu’ya geldiğinde diğer
beylikler gibi Hamitoğulları da bağlılıklarını Başvezir Emirçoban’a
bildirerek, İlhanlı fırtınasını kazasız atlatma yoluna gitmiştir
Emirçobanoğlu Timurtaş’ı (Demirtaş), Anadolu Valisi olarak atamıştır
Timurtaş Anadolu’daki beylikleri tek tek ortadan kaldırmaya başlamıştır
Hamitoğulları'nın da üzerine yürüdü Dündar Beyi 1323 yılında Antalya’da
öldürdü ve Hamitoğullarının toprağını ilhak etti Bu durum karşısında
Dündar Beyin oğulları memleketten kaçtılar Bu hakimiyet 1327 yılına
kadar devam etti Oğlunun yaptıklarını tasvip etmeyen Emirçoban,
Anadolu’ya gelerek oğlunu ortadan kaldırmak istedi Timurtaş Mısır’a
kaçtı, fakat orada öldürüldü

Dündar Beyin oğlu Hızır Bey Eğirdir’e gelerek Hamitoğulları'nın topraklarının bir kısmında hakimiyet kurdu

Hızır Beyin ölümünden sonra yerine, Dündar
Beyin diğer oğlu İshak Bey geçti İshak Beyin Beyşehir ve Akşehir’e
kadar beyliğin sınırlarını genişlettiğini görüyoruz

İshak Beyin 1335’te ölümünden sonra yerine oğlu
Muzafereddin Mustafa Bey geçti Onun da yerine oğlu Hüsameddin İlyas Bey
1349’da başa geçti İlyas Bey Karamanoğullarıyla savaştı fakat,
topraklarını kaybetti Germiyanoğullarının yardımıyla topraklarını geri
aldı

Yerine geçen Kemaleddin Hüseyin Bey,
Karamanoğulları’nın saldırısına uğradı Ama Osmanlılar ve
Germiyanoğulları’nın yardımıyla kurtuldu

Bu sırada Anadolu’nun Söğüt Bölgesinde gittikçe
büyüyen ve kuvvetlenen ve Osmanoğulları tarafından kurulan Osmanlı
Devleti dikkat çekiyordu Osmanlı padişahı Murat Hüdavendigar Kosova’da
şehit olunca yerine oğlu Yıldırım Beyazıt geçmişti Yıldırım Beyazıt’ın
hükümdarlığını başta Karamanoğulları olmak üzere diğer beylikler de
tanımadılar Yıldırım Beyazıt Anadolu’ya geçerek bu beylikleri teker
teker ortadan kaldırdı Hamitoğulları Beyliğini de ortadan kaldırarak
Anadolu Beylerbeyliğinin merkezi olan Kütahya’ya bağladı (1391)

Böylece Hamitoğulları ve diğer beylikler
ortadan kalkmış ve Anadolu’da Türk Birliği sağlanmıştır
Hamitoğullarının son beyi Kemaleddin Hüseyin Beyin oğlu Mustafa Bey,
Osmanlı komutanı olarak görev almıştır Böylece Burdur’un Osmanlı Dönemi
başlamıştır

Osmanlı Şehzadelerinden IBeyazıt ve ll Selim
Kütahya’da Beylerbeyi olarak bulundular ll Beyazıt zamanında Şah Kulu
ayaklanması ortaya çıkmıştır Şah Kulu Şehzade Korkut’un Antalya’dan
Manisa’ya giden hazinesini yağmalamış, Antalya, İstanos, Elmalı, Burdur
ve Keçiborlu’yu basarak, buraların kadılarını ve bir çok insanı
öldürmüştür Şah Kulu sonunda İran’a sığınmış ve böylece tehlike ortadan
kalkmıştır

XVl yy'a kadar Burdur'da önemli olaylar
olmamıştır1522’de de Burdur Tirkemiş İlçesi merkezi durumundadır Bu
dönemde şehir eskiye nazaran daha gelişmiştir

XVl yy'ın sonuna doğru şehir biraz daha büyümüştür Ekonomi canlanmıştır Bu bakımdan verilen vergiler fazlalaşmıştır

1839 Tanzimat hareketinden sonra Burdur,
Kütahya ilinden ayrılarak Konya ilinin Isparta kaymakamlığına bağlandı
1850 yılına kadar bu bağımlılık sürdü

Daha sonra başta Saden oğlu Hacı İsmail Ağa
olmak üzere Burdur’un Sancak olması için uğraşmışlar ve 1872 yılında
Burdur sancak olmuştur Burdur’un ilk sancakbeyi Mehmet İzzet Paşadır

Osmanlı Devleti 1914’de 1 Dünya Savaşına
katılınca bütün yurtta seferberlik ilan edilmiş ve aynı yıl Burdur’da
şiddetli bir deprem olmuş, yaklaşık 4000 kişi ölmüş ve şehrin önemli
dini yapıları bu depremde yıkılmıştır

Her iki felaket birleşmiş ve Burdurlular birkaç yıl bu kötü şartlar altında yaşamışlardır

1920 yılında müstakil mutasarrıflık olan
Burdur, doğrudan hükümet merkezi olan İstanbul’a bağlanmıştır 1Dünya
Savaşının yenilgi ile neticelenmesinden sonra İtalyanlar Antalya’ya
asker çıkardılar Burdur’a gelerek merkez komutanlığı kurdular Burdur
düşmanın yurttan atılmasından sonra kurulan yeni Türkiye Cumhuriyetinde
1923 yılında İl olarak yerini almıştır



Kültür ve Turizm


Batı Akdeniz, Ege ve Orta Anadolu Bölgeleri
arasında iklim,jeolojik yapı bakımından bir geçit alanı olan Burdur
İl’i; tarihi hadiselerde de, bilhassa Pisidia, Roma ve Selçuklular
devrinde de bir geçit alanı olmuştur Mevcut antik şehirler ve hanlar,
daha çok yerleşimden ziyade, Ege kıyılarında bulunan Efes ve Bergama
gibi büyük tarihi yerleşim yerleri ile, Side, Aspendos gibi Batı
Akdeniz sahilinde bulunan büyük ve tarihi yerleşim yerleri arasında
gerek savaşlar, gerek idari yönden ve gerekse o zamanın sportif
temasları yönünden de bir geçit alanıdır
Selçuklular devrinde de ilin, bilhassa Bucak
İlçesi civarı, Akdeniz’de bulunan Alanya ve Antalya’nın, Konya ile
bağlantısı bakımından bir geçit alanı olmuştur Bundan dolayıdır ki,
Burdur İli; folklorunda, kültüründe, sosyal yaşantısında, hatta
ekonomisinde olduğu gibi, bugün de önemli bir transit merkezidir
Batıdan, Orta Anadolu’dan,Akdeniz’e, hatta Fethiye gibi güney Ege
sahillerine giden bütün yollar Burdur İlinden geçer

Doğal ve tarihi zenginlikler, iklim, folklor,
tarım, tabiat gibi turizm unsurları, Burdur’a bir çok bölgemizden daha
fazla avantaj sağlamaktadır Türkiye turizminde önemli bir yeri olan
Akdeniz, Ege ve Orta Anadolu bölgeleri arasında tabiat güzellikleri,
tarihi zenginlikleri ve folklor olmak üzere üç önemli turizm unsuru
burayı bir turistik cazibe merkezi haline getirmektedirBurdur, Göller
Bölgesi'nin karakteristiğini en güzel şekilde aksettiren ilimizdir

Kış aylarında Eşeler Dağında kayak yapmaya, yaz
aylarında ise bilhassa Burdur, Salda, Yarışlı, Karataş ve Gölhisar
Gölleri ile, Yapraklı ve Karacaören Baraj Gölleri; yüzmek, avlanmak ve
su sporları yapmaya son derece elverişli yelerdir Bu göllerin etrafında
bulunan dağ ve tepeler ormanlarla kaplıdır Bu ormanlar içerisinde çoban
çeşmeleri, en eski medeniyet kalıntıları, göl kıyılırında temiz
kumsallar, bozulmamış doğa, en leziz Türk yemekleri, Türk motifleri ile
işlenmiş kilim ve halılar, şifalı sular, kıvrak Teke Yöresi musikisi ve
Burdur folkloru ile, tabiat harikası İnsuyu Mağarası gibi tabiatın
Burdur iline turizm yönünden bağışladığı güzelliklerdir Salda gölü yurt
içi ve yurt dışından gelen gençlere ucuz tatil imkanı sağlayan tesis ve
kamp merkezlerine sahiptir