I.MUSTAFA (1617 - 1618 / 1622 - 1623)

Sultan
Birinci Mustafa, 1592 yılında, Manisa'da doğdu. Babası Sultan Üçüncü
Mehmed, annesi Handan Sultan'dır. Sultan Birinci Mustafa güzel yüzlü,
seyrek sakallı, sarı benizli ve iri gözlü bir padişahtı. İki defa
padişahlık yaptı. Sinirli bir yapıya sahipti.
Sultan Birinci
Mustafa, ağabeyi Sultan Birinci Ahmed'in padişahlığı süresince, on dört
yıl sarayın bir odasında hapis hayatı yaşadı. O devirde bu gerekli
görülüyordu. Aksi halde şehzadeler devlet yönetimine karışıyor, hatta
padişahı devirmek için harekete bile geçebiliyor ve devlet birliği
tehlikeye düşüyordu. Buna meydan vermemek için
şehzadeler "izale" olunur veya bir odaya
kapatılırdı.
Sultan Birinci Ahmed, tahta geçtiğinde kardeşini öldürtmemiş, ancak
sarayda mahbus tutmuştur. Kafes hayatı denilen bu süre sonunda Sultan
Birinci Mustafa, Osmanlı hanedanının en büyük erkek evlâdı olması
dolayısıyla tahta çıkarılmış fakat kısa sürede dengesiz hareketleri
görüldüğünden ulemâ, asker ve devlet erkânının ittifakı ile hal
(tahttan indirme) edilmiştir. Sultan Genç Osman'ın tahttan indirilip
katlinden sonra bir kez daha cülûs etmişse de bir buçuk yıl sonra aklî
dengesizliği nedeniyle tekrar tahttan indirilmesi icab etmiştir.

Sultan
Birinci Mustafa ile birlikte kardeş katli nadiren görülmüş, artık
şehzadeler sarayda kafes ardında tahta geçecekleri günü beklemeye
başlamışlardır. Tabii vâlide sultanlar, şehzade anaları arasında
rekabetler başlamış, her biri bir vezire ve diğer gruplara dayanarak
entrikalarla padişah değiştirmeye çalışmışlardır.

Sultan Birinci
Mustafa, dindar bir insandı. Sadaka vermeyi çok severdi. Hattâ sarayın
havuzuna hizmetçilerin toplaması için para atardı. Saraydaki hayatını
ibadet ederek, dinî eserler okuyarak geçiriyordu. Tahta geçmesi için
ikinci kez davet edildiği zaman, odasında Kuran-ı Kerim okuduğunu ve
padişahlık istemediğini bildirmişti.

Sultan Birinci Mustafa,
ikinci padişahlığının başlamasından bir buçuk yıl sonra 10 Eylül 1623
tarihinde şeyhülislâm fetvası ile tekrar tahttan indirildi. Fetvanın
gerekçesi olarak da "Aklî dengesi tam olmayan birisinin halife
olamayacağı" gösterildi. Sultan Birinci Mustafa tahttan indirildikten
on altı yıl sonra, 20 Ocak
1639 günü sinir hastalığından Topkapı Sarayında vefat etti.